Dyskusja nad Patointeligencją – jakie będą jej skutki?

„Dla dziewcząt, dla chłopców, dla starców, kierowców/dla żon i dla matek ale nie dla obcujących z rapem” – tak w 2004 roku Ten Typ Mes skwitował twórczość będącego na szczycie popularności Mezo. W tamtych czasach nikogo w środowisku nie dziwił fakt, że artyści utożsamiający się z kulturą hip-hop odrzucali kogoś naginającego sztywne zasady. W przypadku Mezo chodziło m.in. o popowe brzmienie wykonywanych utworów oraz granie na festynie współorganizowanym przez organ pilnujący przestrzegania prawa – znienawidzoną policję.

Jak jest dziś?

Przez ostatnich 15 lat w polskim hip-hopie zmieniło się bardzo wiele. Ludziom związanym z tą kulturą stereotyp rapera pochodzącego z biednej rodziny mieszkającej w bloku kojarzy się już tylko z zabawnym wspomnieniem. Klubowe brzmienie w rapowych nagraniach jest już niemal codziennością, tak samo jak kolaboracje z popowymi artystami. Dowodem są m.in. kolaboracje Bedoesa z zespołem Golec uOrkiestra, gościnny udział Pawła Domagały na płycie Kękę, czy współpracę wspomnianego na początku Tego Typa Mesa z Dawidem Podsiadło. Niezmienny pozostaje stosunek do Policji, która utożsamiana jest z opresyjnością wymiaru sprawiedliwości. Niedawny wyrok sądowy skazujący Bonusa RPK, wydany jedynie na podstawie pomówień i interpretacji nagrań muzycznych nie sprzyja sympatii do policji i sądów wśród słuchaczy rapu.

Biała koszula i sweter

Na początku 2019 roku w SBM Starter pojawia się Mata. 19-latek w białej koszuli i w zielonym sweterku, w którego tekstach i flow słychać sporą inspirację Taco Hemingwayem. O tym, że młody raper jest synem doktora habilitowanego nauk prawnych krytykującego w mediach ostatnie zmiany w sądownictwie nikt głośno nie mówił. Do tej pory żaden znany hip-hopowy artysta nie miał wysoko postawionych rodziców związanych z prawniczym światem (z wyjątkiem Tedego, którego ojciec kilka lat temu z powołania Donalda Tuska został przedstawicielem w Radzie Służby Cywilnej), więc nic nie wskazywało, że więzy krwi młodego rapera ze znanym radcą prawnym będą rozpatrywane na łamach ogólnopolskich mediów.

Narzędzie walki politycznej

Skala popularności „Patointeligencji” zaskoczyła chyba wszystkich, łącznie z samym jej twórcą. Prawie 14 milionów wyświetleń na YouTubie w ciągu miesiąca od premiery to dowód na wyjątkowość i istotność tematu poruszanego w nagraniu. Mata, stojąc z kilkoma znajomymi na tle swojego elitarnego liceum bezkompromisowo ujawnił kontrowersyjne sytuacje z życia swoich „ziomów”. Historie związane z zachłannością, alkoholem, narkotykami i seksem w zestawieniu ze szkolnymi białymi kołnierzykami złamały schemat obowiązujący w przestrzeni publicznej. Z nagraniem w dużej mierze utożsamili się młodzi słuchacze pochodzący z „dobrych domów”, którzy na co dzień stykają się z podobnymi historiami w swoim otoczeniu i którzy tak jak Mata „mają dość [otaczającego ich] piękna i ciepła”. Nieco starszym odbiorcom, niekoniecznie słuchającym na co dzień rapu, „Patointeligencja” otworzyła oczy na świat, którego nie chcieli zauważyć. Być może dostrzeżenie problemów młodzieży, która przecież wszystko ma, więc nie powinna mieć żadnych problemów pozwoli na polepszenie relacji między rodzicami i ich dojrzewającymi dziećmi.

Więcej tematów społeczno-politycznych?

„Patointeligencja” wbrew intencjom twórcy stała się również narzędziem walki politycznej. Nagranie 19-letniego rapera pojawiło się w reportażu TVP i miało dowodzić patologii elit prawniczych, jednocześnie sugerując zasadność przeprowadzanych reform sądownictwa. Dziennikarze telewizji publicznej postarali się o skuteczne nagłośnienie informacji dotyczących funkcji pełnionych przez ojca Maty. Powszechna wiedza o pochodzeniu i statusie społecznym młodego artysty dzieli uprzedzone do systemu prawnego środowisko hip-hopowe.

Kto wie? Być może rozgłos „Patointeligencji” sprawi, że w środowisku polskiego rapu pojawią się naśladowcy, którzy odważą się podejmować więcej tematów społeczno-politycznych w swoich tekstach? O tym przekonamy się w najbliższym czasie. Póki co widzimy naśladowców pod względem formy. Znane marki, raperzy i twórcy internetowi silą się na własne interpretacje „Patointeligencji”. O skuteczności tych działań mówię w najnowszym materiale na YouTubie RAPNAU, do którego obejrzenia zapraszam wszystkich zainteresowanych.