ROZKIMNA: Polska Rap Kinematografia cz.1

Pierwsze rapowe polskie teledyski wykonane były zupełnie bez rozmachu, za niewielkie pieniądze, przedstawiały na ogół tylko surowe realia Polskich blokowisk i pozbawione były efektownych ujęć oraz interesujących koncepcji. Od chwili wydania ich minęło wiele lat, z których perspektywy upływu można powiedzieć, że wprawdzie polska rap kinematografia nie dojrzała jeszcze poziomem do tej z chociażby USA, jednak etap raczkowania zdecydowanie ma już daleko za sobą. Pojawiają się coraz lepsze klipy, oraz zaznaczają swoją obecność ciekawe trendy w tworzeniu ich. Zapraszam do zapoznania się z nimi, oraz przeanalizowania najbardziej charakterystycznych z jakiegoś powodu klipów.

Dwa tygodnie temu O.S.T.R. oraz Hades nagrali utwór ”600 Dni” opowiadający o wojnie w Syrii, realizując również do niego osobliwy teledysk zmontowany z makabrycznych ujęć przedstawiających jej czasami żywe, czasami umierające, a czasami już martwe ofiary. Klip jest bardzo drastyczny, i zupełnie pozbawiony cenzury, co nie ma za zadanie szokować odbiorcę dla samego wywołania mocnych wrażeń, jak to ma miejsce w horrorach, ale wzbudzić zainteresowanie ogromem cierpienia spadającego na ludzi. ‚

‚Napisaliśmy ten utwór, zwrócić Waszą uwagę na to jak naprawdę wygląda Świat, w którym żyjemy. Dosyć mamy przymykania oczu i udawania, że nic się nie dzieje. Kiedy Unia Europejska milionami euro wyciera sobie usta po obiedzie, media nawet nie wspominają o zbrodniach wojennych w Syrii. (…) Jest to przerażający obraz, ale również nasza rzeczywistość. Zwracamy się do mediów i polityków, aby przerwały zmowę milczenia zwracając uwagę wszystkich Polaków na zaistniałą tragedię.” – można przeczytać w komentarzu pod rzeczonym klipem na YouTube. Teledysk spotkał się z bardzo mieszanym przyjęciem, wzbudzając u odbiorców masę silnych emocji. DJ Story wypowiedział się o nim krótko po jego premierze w bardzo negatywny sposób, bezpardonowo wyrażając swoje zniesmaczenie, zarzucając autorom zbędne epatowanie okrucieństwem, podczas gdy można było w inny sposób zwrócić uwagę na problem. Moje osobiste odczucia wobec klipu również są sprzeczne: z jednej strony nie chciałbym zostać ukazany w żadnym teledysku z urwaną ręką albo jelitami wypływającymi na wierzch, z drugiej wiem że byłby to chyba i tak mój najmniejszy problem w takiej chwili. Z jednej strony zaszokowanie słuchacza i widza jest najszybszym, najprzystępniejszym sposobem zwrócenia jego uwagi, z drugiej jednak rodzi się pytanie, czy to czyni go jednocześnie najlepszym? Myślę jednak, że tylko stając ze złem twarzą w twarz można przerazić się nim na tyle, by w końcu zechcieć je pokonać.

Piosenka Chady ”Od Apelu Do Apelu” będąca ostatnim singlem promującym jego album ”WGW” opowiada o pobycie rapera w zakładzie karnym. Co ciekawe, teledysku doczekał się remix utworu autorstwa DNA, a nie oryginalna jego wersja. Klip został w całości utrzymany w czarno-białej kolorystyce. Zrealizowała go ekipa Dirt Video na terenie jednego z zakładów karnych, ukazując życie skazanych oraz ich samych, a nawet ilość dni pozostałą im do odsiedzenia. Przekaz utworu jak i klip idealnie ze sobą współgrają, emanując przytłaczającą wręcz tęsknotą za wolnością, ale i optymistycznym pragnieniem poradzenia sobie z nią. Ludzie z Dirt Video spędzili setki godzin pracy nad realizacją zdjęć do klipu i montażem, trud ten w moim odczuciu stanowczo się opłacił – chwyta on za serce, wywołując całą gamę – czasami sprzecznych – emocji.

”Hipotermia”, utwór promujący nowy album zeusa pt ”Zeus. Nie Żyje’‚, opowiada o dwóch ostatnich, dosyć ciężkich latach jego życia, przepełnionych zmaganiami z depresją. Duszną, samotniczą i mroczną atmosferę utworu idealnie obrazuje klip powstały do niego, zrealizowany w starym, obracającym się w ruinę domu wypełnionym fotografiami oraz różnego rodzaju plugawymi stworzeniami jak pająki czy karczany. Sceneria taka również skłania do refleksji na temat przemijania. Klip spotkał się z dużym zainteresowaniem widzów oraz bardzo ciepłym odbiorem, nadając impetu premierze albumu. Chociaż wśród Polskich rapowych teledysków nie ma sobie podobnych, daje się chwilami odczuć jego podobieństwo do ”The Way I Am” Eminema, nie jest to jednak w żadnym wypadku podobieństwo graniczące z plagiatem; można po prostu sądzić, że Twórcy ”Hipotermii” inspirowali się w pewnym stopniu dokonaniem Amerykanina.

Bardzo ciekawym przedsięwzięciem było nagranie przez tego Typa Mesa w listopadzie 2008 roku za jednym podejściem zarówno piosenki ”My”, jak i teledysku ją ilustrującego. Nie byłoby w tym może nic niezwykłego, gdyby nie fakt, że cała akcja miała miejsce na chodniku przy ulicy Wigury i Żwirki w Warszawie. Teledysk ukazujący mistrza przy pracy został wydany w dwóch wersjach – pierwszej, surowej, drugiej z dodanymi ujęciami. Tyn Typ udowodnił, że dobry rap można robić wszędzie, na luzie, a w dodatku w wielkim stylu.

”Każdy ponad Każdym” WWO to wspaniały utwór opowiadający o wszelkiej ludzkiej zawiści oraz indywidualnym poczuciu wyższości nad innymi ludźmi, co zostało wspaniale ujęte we wzajemnie splatających się ze sobą, fikcyjnych historiach kilku ludzi. Utwór ukazał się na drugiej części płytowej trylogii albumów producenckich grupy beatmejkerów White House pt. ”Kodex 2: Proces” (2004). Teledysk do niego zrealizowano głównie za pomocą techniki animowanej w formie bajki dla dorosłych, w sposób perfekcyjny obrazując całą misterną opowieść w nim przedstawioną. Zarówno klip jak i piosenka przez niego ilustrowana zyskały status kultowego, plasując się wysoko nawet w popularnych zestawieniach najlepszych utworów i teledysków. W rankingu telewizyjnej stacji muzycznej VIVA! ”100 klipów, które wstrząsnęło Vivą” – teledysk zajął 46 miejsce, zaś w rankingu 120 najważniejszych Polskich utworów hip-hopowych serwisu T-Mobile Music – 49.

W świecie polskiego rapu powoli uwypukla się trend na ilustrowanie utworów długometrażowymi, mocno fabularyzowanymi teledyskami, nacechowanymi filmowym polotem. Doskonałym przykładem takiego postępu jest teledysk do utworu ”Reset”, promującego album Sokoła oraz Marysi Starosty pt. ”Czysta Brudna Prawda”. Tekst piosenki opowiada o toczącym świat zdegenerowaniu wynikającym bezpośrednio z postępu cywilizacyjnego. Raper sugeruje powrót do pierwotnej natury, zerwanie z nawykami i zaznanie rzeczy pierwotnie dających ludziom radość, chociażby na chwilę. Teledysk pokazuje dzień z życia granych przez sokoła oraz Marysię Starostę bohaterów, Nie epatując przy tym jaskrawymi przykładami zerwania więzi z natura, ukazuje je w sposób zupełnie pozbawiony dramaturgii, tak, jak odbywa się to właśnie w szarym życiu codziennym, by oglądając klip można się było poczuć trochę tak, jakby oglądało się własne poczynania nakręcone ukrytą kamerą. Niestety, nie wszyscy widzowie zrozumieli odpowiednio ten minimalizm, wielu osobom klip wydał się monotonny i nudny. A szkoda, bo z całą pewnością jest on jednym z najciekawszych polskich, rapowych teledysków jakie dane było mi obejrzeć, właściwy jego odbiór zależny jest jednak od całkowitego wczucia się w treść piosenki oraz samej przedstawionej w nim historii. Scenariusz do klipu napisał sam Sokół oraz Jakub Żolczyk, zdjęcia wykonali Kuba Łubniewski oraz Karol Szczepański, montażem zajął się Waligura. W obrazku pojawiło się również epizodycznie kilka postaci znanych fanom rapu, jak chociażby Pezet.

Innym długo trwającym Polskim, rapowym teledyskiem okraszonym ciekawą fabułą jest ”Co Z Tą Forsą?” WuWunia. Zajawkowy – jak przyznaje sam autor – klip powstał m. in. podczas rozdawania mixtape’ów ”Droga Do Odkupienia”, który zresztą rzeczony utwór promuje. Historia w nim przedstawiona zaczyna się od spotkania WuWunia z dwoma zdemoralizowanymi prawilniakami (w ich rolę wcielili się znajomi rapera, rewelacyjnie wywiązując się ze swego zadania), od których ma odebrać paczkę z płytami, co przysparza raperowi problemu, ze względu na stopień ich nieokrzesania. Intro jest wprost rewelacyjne, wywołuje uśmiech na twarzy i angażuje widza w historię czyniąc go ciekawym dalszej jej części. Po odebraniu towaru zaczyna się druga część teledysku, zgrabnie ilustrująca właściwy utwór trochę w stylu Rap One Shot, niestety outro nie trzyma poziomu, prezentując niskich lotów humor. Cały klip trwa 11:30 sekund, co czyni go najdłużej trwającym teledyskiem ilustrującym Polski, rapowy utwór.

Numer ”Pal Hajs” WuWunia nakłania do chwalenia się swoim statusem społecznym poprzez palenie pieniędzy. W niskobudżetowym, suto okraszonym lejącym się tanim winem musującym, amatorskim klipie do utworu raper lansuje się na alfonsa pośród koleżanek oraz ziomali w tle ruin na odludziu, paląc pieniądze, zajmując je ogniem i przypalając sobie od trawiącego je płomienia cygara. Teledysk miał z samego założenia być zabawną alternatywą dla – jak napisał sam autor w komentarzu do niego – pospinanych teledysków jakie serwuje nam TV”, i spełnia doskonale swoją rolę, wywołując uśmiech na twarzy znacznej ilości widzów, na co wskazuje dobitnie YouTube’owy wskaźnik łapek w dół i w górę.

W tym roku miał swoją premierę album producencki Donatana pt. ”Równonoc”, jak najlepiej określił to sam producent, ”(…) jest to pierwszy w historii projekt trwale wiążący rodzimą muzykę Słowiańską z hip-hopem.”. Płytę promowało aż osiem teledysków, i trzeba przyznać że wszystkie z nich były interesujące z jakiegoś powodu, ale zdecydowanie najciekawszym jest ”Nie Lubimy Robić” w którym zarapowali Borixon oraz Kajman, zaś refren i podkład urozmaicili swoimi głosami oraz żywymi instrumentami muzycy z zespołu Percival. Teledysk został nakręcony w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce, w otoczeniu starych budynków gospodarczych, pól uprawnych oraz fermowych zwierząt, z dużą dozą humoru oraz dystansu. Wspaniałą, chociaż mało złożoną rolę kobiecą zagrała w nim szesnastoletnia wówczas, czarnowłosa modelka o pseudonimie Luxuria Astaroth. Klip przepełniony jest subtelnymi, erotycznymi podtekstami, oraz ciekawym humorem, szybko zyskał oszałamiającą popularność dobijając w obecnej chwili do ponad 5 milionów wyświetleń w serwisie YouTube. Za scenariusz do klipu odpowiada Donatan, zaś reżyseria, zdjęcia, oraz montaż to dzieło Piotra Smoleńskiego.

Pomimo wielu rodzimych, uzdolnionych ekip tworzących rapowe klipy, w świecie Polskiego rapu panuje odczuwalna tendencja do realizowania niskobudżetowych teledysków. Po części dzieje się tak na pewno ze względów finansowych, na pewno jednak raperzy działają też w myśl zasady, że najważniejsza jest muzyka, a zilustrowanie utworu w teledysku ma stanowić jej dopełnienie, sugestywnie wprowadzając słuchacza w klimat utworu, przysparzając mu przy tym promocji. Tede widząc poczynania swoich kolegów po fachu postanowił wydawać klipy sygnowane mianem ”Jeden Strzał”. Proste, zajawkowe, spontaniczne obrazki utrzymane w klimacie utworu, pozbawione wyszukanych ujęć, doskonale spełniają swoją rolę, czego najlepszym dowodem są chociażby teledyski do piosenek ”Odkupienie” czy ”M.I.A.S.T.O. Tronic”.